کهگیلویه و بویر احمد شاید استان کهنی نباشد، امّا در منطقه­ای قرار دارد که کهن­ترین تمدّن­های این سرزمین در آن شکل گرفته‏اند. از گذشته­های دور، دامنۀ زاگرس از شمال تا جنوب به دلیل وجود آب کافی، خاک حاصلخیز و همچنین مراتع غنی مورد توجّه ساکنان این کرة خاکی قرار گرفت. ایلات و عشایر منطقه سال‏های سال است که در مسیرهای کوچ مشخّص خود، راه‏های کوهستانی زاگرس را در می‏نوردند. ناحیه‏ای که اینک این استان در آن واقع است، خود نقطه_­ای استراتژیک است؛ زیرا شهرهای شوش و اصطخر و هگمتانه با گذر از «اَنشان» (منطقه­ای که اکنون کهگیلویه در آن واقع است) با هم مرتبط می‏شدند.

اگر از دوران ابتدایی تاریخ کمی فاصله بگیریم و تا عهد صفویان و ظهور محمود افغان پیش بیاییم، گزارش­ های مکتوب دیگری از نقش این راه‏ها در ارتباط و حتّی استقرار مرز و بوم ایران زمین می‏یابیم. در کتاب سفرنامة کروسینسکی که در قرن 19 یعنی اواخر عهد صفوی نوشته شده، در دلیل جنون محمود افغان و روی­ گردانی سپاهیانش از او عنوان شده است که محمود افغان در فصل سرما و بارش باران به کهگیلویه می رود، در برف گرفتار می شود و سپاهش از بین می روند. شرح ماجرا از این قرار است:

«سپاه بسیار به عزم تسخیر لرستان و بختیاری روان گردید. به محمود غیرت دست داد و به نواحی کوهگیلویه جهت اخذ انتقام رفت. اتّفاقاً شبی برفی عظیم بارید و محمود از آن نواحی به جای دیگر حرکت نتوانست کرد. از هر طرف برف راه را بسته بود و اطراف و اکناف محمود را احاطه کرد. تا سه ماه شدّت برف و سرما طول کشید. به هر طرف تاختند، راه به جایی نتوانستند ببرند. او در آن تپّه ذلیل و سرگردان ماند و بعد از سه ماه که برف­ها آب شد، به ناچار سپاه سه هزار نفری افغان برهنه و عریان به اصفهان رسیدند و پنهانی به شهر وارد و افاغنه از محمود روگردان و عازم بلاد و اوطان خود شدند». در فارس­نامۀ ناصری که در عهد ناصرالدّین شاه نوشته شده و بدایع الاخبارکه در اواخر عهد صفوی نوشته شده، هرکدام جوانبی از این شکست ذکر شده است؛ مخصوصاً همین آوارگی چند ماهه در کوه­های کهگیلویه و نوشته‏اند که چون محمود از شکست برگشت، آثار جنون در او پیدا شد و دستور قتل عام ذکور صفویه را صادر کرد.

 این بزنگاه باعث واقعه­ای تاریخی شد؛ به عبارتی می‏توان گفت این گذرگاه تاریخ ساز شد. بی دلیل نیست  که کوچ عشایر زمان و مسیر خاصّ خود را دارد؛ مسیری که هنوز هم با تحوّلات بنیادین حمل ونقل، کم و بیش باقی است؛ چون حاصل درایت و تجربه­ای چندین هزار ساله است که هر تازه واردی نمی‏تواند از آن بگذرد.