آذربایجان شرقی، دیار شیرین زبان ها
عکاس: مهرداد ربیع لاله

مردم تبریز به این میدان «ساعات قاباغی» (جلوی ساعت) می‌گویند. میدان ساعت در تقاطع خیابان‌های ارتش جنوبی و امام خمینی(ره) قرار دارد. وجه تسمیّة این میدان به سبب شهرت ساعت تعبیه شده بر روی عمارت شهرداری است. این میدان تا سال ۱۳۲۴، چهارراه بود و در زمان حکومت سیّد جعفر پیشه¬وری، میدان آن ساخته شد و تندیس نیم¬ تنة باقرخان، سالار ملّی در آن¬ نصب شد.

مسجد کبود از مسجدهای تاریخی تبریز است که سردر آن در سال ۸۴۵ هجری شمسی و در زمان سلطان جهانشاه، حکمران سلسلة قراقویونلو و به دستور دختر او، صالحه خانم بنا شده‌است.

ایل گلی(دریاچة مردم) یکی از مهم‌ترین گردشگاه‌های شهر تبریز، در جنوب شرقی آن و در ۷ کیلومتری مرکز شهر واقع شده‌است. این مکان در زمان آق‌قویونلوها ساخته¬شده و در دورة صفویان گسترش یافته‌است. عمق دریاچة ایل گلی ۱۲ متر است. این بنا در گذشته ساختمانی خشتی بود که در سال ۱۳۴۶ تخریب شد و با همّت شهرداری تبریز و استانداری، جای خود را به یک ساختمان زیبا و مقاوم داد.

موزة استاد شهریار یکی از موزه‌های شهر تبریز است که در محلّة مقصودیه، از محلّات قدیمی این شهر قرار دارد. ساختمان این موزه، قبلاً محلّ زندگی محمّدحسین بهجت تبریزی( شهریار)، شاعر مشهور معاصر بوده¬است که در سال ۱۳۶۷ و بعد از درگذشت استاد، از سوی شهرداری تبریز خریداری شد و هم اکنون زیر نظر این نهاد اداره می‌شود. بیش از ۵۰۰ قطعه از آثار و وسایل شخصی شهریار شامل کتاب، دست¬خط و انواع یادبودها و هدایای داخلی و خارجی به همراه لوازم زندگی این شاعر تبریزی در موزه به نمایش گذاشته شده‌است.

کندوان یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان سهند، بخش مرکزی شهرستان اسکو واقع شده‌است. این روستا به‌ دلیل شکل خانه‌های آن که ‌مانند کندوی عسل در دل کوه کنده شده‌اند، دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی ‌است. کندوان به سبب معماری صخره‌ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملّی کشور به ثبت رسیده است و یکی از سه روستای صخره‌ای جهان است.

موزة قاجار یکی از موزه‌های شهر تبریز است که در محلّ خانة امیرنظام گروسی و در محلّة ششگلان قرار دارد. این موزه در سال ۱۳۸۵ خورشیدی پس از مرمّت و بازسازی، به‌طور رسمی راه‌اندازی شد و به عنوان موزة قاجار مورد استفاده قرار گرفت.

مسجد جامع تبریز یکی از بناهای تاریخی شهر تبریز است که در کتاب‌های تاریخی از آن به‌عنوان «جامع کبیری» نیز نام برده شده است. مسجد جامع تبریز مربوط به دورة سلجوقیان تا دورة قاجار است. قدیمی‌ترین بخش این مسجد، شبستان وسیعی است شامل تاق و گنبدهایی برفراز ستون‌های هشت‌گوش آجری که زینت‌بخش آن، گچ‌بری‌های ظریف و هنرمندانه دورة روادیان (مقارن سلجوقیان) است. مسجد جامع در دورة ایلخانان مغول مورد توجّه و تعمیر بوده و بخش‌هایی به آن افزوده شده‌است.

ربع رشیدی یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر تبریز واقع در باغمیشه به سبک معماری آذری است که حدود ۷۰۰ سال پیش در تبریز ساخته شد. رشیدالدّین فضل ا... همدانی، وزیر غازان خان از حکمرانان وقت آن دیار بود. در آن زمان این دانشگاه شامل چهار دانشکده بود که در چهارطرف آن قرار داشت و اربع یا چهار عربی را به خود اختصاص داد و این مکان به ‌نام ربع رشیدی شهرت یافت. این مجموعه برابر با نوشتة تاریخ‌نگاران و جهانگردان بزرگ، دارای ساختمان‌های گوناگون همچون مسجد و مدرسه و بیمارستان (دارالشّفا) و کتابخانه و گنبدی برای آرامگاه خواجه رشیدالدّین بوده است. از مضمون نامه‌ای که خود خواجه رشیدالدّین فضل‌ا... به دو پسرش دربارة ساختمان این بنا نوشته، چنین برداشت می‌شود که در آن زمان ربع رشیدی در جایگاه دانشگاهی بوده که از هر دانشی در آنجا شعبه‌ای راه‌اندازی شده بود و شش هزار تن دانشجو در آن تحصیل می‌کرده‌اند و خواجه اوقافی برای تکمیل کتابخانه و مدرسه و نشر کتب و تأمین هزینة زندگی و تحصیل طلّاب علوم مختلف اختصاص داده بود.

مقبره الشّعرا یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز است که در محلّة سرخاب قرار دارد. مقبره الشّعرا در گذشته با نام¬های حظیره الشّعرا، حظیره القضاه و قبرستان سرخاب شناخته می¬شد. بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب از حکیم اسدی طوسی و خاقانی شروانی تا استاد شهریار در این¬جا به خاک سپرده شده‌اند.

بازار تبریز یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده در ایران و آسیا به‌شمار می‌رود. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربّع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیدة جهان است و در مردادماه سال ۱۳۸۹ به عنوان نخستین بازار جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. در گذشته به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادّة ابریشم و گذر روزانه هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است.