شیرین سیدی

ملا عبد ا... بن حاج محمد تونی، فاضل تونی یکی از علما و فقهای وارسته دوره صفوی بوده که در بشروئیه تون (فردوس) متولد شده، مدتی در اصفهان زندگی کرده و مدتی هم به همراه برادرش، ملا احمد، البته به خواهش ملا خلیل قزوینی در قزوین با ایشان هم‏کلام بوده و حشر و نشر داشته. یک سفر موفق هم به عتبات رفته، اما بیشتر عمرش را در مشهد گذراند و در قره سوی کرمانشاه به خاک سپرده شد.

لقب «فاضل خان» در اصل متعلق به برادرش، ملااحمد است که در هند حضور داشته، اما خدمت بزرگی که این دو برادر به مشهد کردند، ساختن مدرسه فاضل خان والبته دایر کردن کتابخانه عالی آن است. مدرسه فاضل خان در ضلع جنوبی بست بالای حرم حضرت رضا (ع) و با پول و امر ملا احمد که به خاطر حضور در هند به فاضل خان، مشهور شده بود و با پیگیری و سرپرستی ملا عبدا... ساخته شد و در سال 1075 قمری به پایان رسید، اما متأسفانه در سال 1311 تخریب شد. این مدرسه کتابخانه ای بسیار عالی و گرانبها داشته که فریزر انگلیسی در زمان فتحعلی شاه، قیمت آن را هفتاد هزار تومان برآورد کرد. همچنین این کتابخانه دارای نسخ خطی(نسخی در حد کتاب با ارزش تاریخ بیهقی) فراوانی بوده که حالا در کتابخانه آستان قدس نگه داری می شوند.

اما دلیل این که ملاعبد چرا در کرمانشاه دفن شده، برمی گردد به سفر ناتمامش به عراق. او که در حدود سال 1097 عازم زیارت شده بود، در نزدیکی شهر کرمانشاه به سوی حق شتافت و در همان جا، کنار رودخانه قره سو به خاک سپرده شد. مقبره او که در کنار پل کهنه کرمانشاه قرار دارد، به مقبره فاضل خان معروف شده است و هم اکنون مرمت شده و مکانی است برای زیارت این عالمِ خیّر.