الف.زمینی

مشکلات مالی و تورم بالا در زمان قبل از صفویه!

قبل از حکومت صفویه پادشاه¬ها چندان به جواهر و این¬طور چیزها علاقه نداشتند، شاید هم علاقه داشته¬اند، اما آن موقع قیمت جواهرات آن¬قدر بالا بوده، که حتی پادشاهان هم توانایی خرید جواهر نداشتند و به همین خاطر است که تاریخچه جواهرات ایران از زمان حکومت صفویه آغاز می‌شود. 

 

چشم و هم¬چشمی زنان صفوی!

اما پادشاهان صفوی به دلایلی که برای ما مشخص نیست و شاید این دلیل، اصرار خانم¬هایشان و چشم و هم-چشمی آن¬ها باشد، یکهو بیش از 2 قرن (907 تا1148ق‌) دست به جمع¬آوری جواهرات زدند. حتی این¬قدر جواهردوست بوده¬اند که کارمندان دولت را به بازارهای هند و عثمانی و کشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا می-فرستادند تا جواهر بخرند و به پایتخت، اصفهان بیاورند.

 

حمله محمود افغان به ایران!

پادشاهان در حال جواهراندوزی(!) بودند که یک افغانی به نام محمود افغان به ایران حمله کرد و جواهرات ما را پیش اشرف افغان برد، که پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان‌، به چنگ نادر افتاد و از خروج جوهرات از ایران جلوگیری شد.

 

میس کال های نادر برای پادشاه هند!

بعداً نادر برای پس گرفتن جواهراتی که به هندوستان منتقل کرده بودند، نامه¬ای به دربار هند فرستاد. حتی برایشان پیامک و ایمیل هم زد! اما نادر وقتی دید پادشاه هند به میس کال¬هایش پاسخ نمی¬دهد، شاکی شد و به آن¬جا لشکر کشید! محمدشاه گورکانی هم که حسابی کم آورده بود، مبالغی نقدینه‌، جواهر و اسلحه تسلیم نادر کرد، اما بخشی از اموال و خزاینی که نادر از هندوستان به دست آورده¬بود به ایران نرسید و در راه بازگشت به ایران از میان رفت‌ و این وسط معلوم هم نشد آن¬ها را چه کسی دودره کرده¬است! برخی معتقد هستند پدر پدربزرگ پدر جد خاوری این کار را انجام داده است!

 

نادر لارج می شود!

نادر پس از بازگشت به ایران‌ حسابی ولخرجی کرد؛ مقدار قابل ملاحظه‌ای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حکام و شاهان کشورهای همسایه فرستاد. هم‌چنین مقداری از اشیای نفیس و مرصع را به آستان حضرت امام‌رضا (ع‌) تقدیم کرد و مقداری را نیز به سپاه خود بخشید.

 

این ویکتوریای مال¬خر!

 در 1160 ق‌، پس از ترور نادر، احمد بیگ افغان ابدالی‌، از سرداران نادر، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد. برخی می¬گویند همسر وی از او تقاضای خرید پورشه کرده و وی برای سوپرایز کردن همسرش در شب تولد او دست به این اقدام زده است! از جمله گوهرهایی که از ایران خارج شد و هرگز بازنگشت‌، الماس معروف کوه نور بود. البته 106 سال بعد یکهو این الماس دزدی(!) به ملکه ویکتوریا اهدا شد! برخی نیز معتقد هستند ویکتوریا در آن زمان مال¬خری داشته و اقدام به خرید اموال دزدی می¬کرده است! حتی شنیده شده است ویکتوریا در آن سال¬ها قالپاق و ضبط دزدی ماشین هم خرید و فروش می¬کرده¬است!

 

 

این خاوری قانع!

در دوران قاجار مجموعه جواهرات جمع¬آوری و ضبط شد و تعدادی از جواهرات بر تاج کیانی‌، تخت نادری‌، کره جواهرنشان و تخت‌طاووس نصب گردید.

در 1316 ش‌، قسمت عمده جواهرات به بانک ملی ایران منتقل گردید و پشتوانه اسکناس و بعدا وثیقه اسناد بدهی دولت به بانک بابت پشتوانه اسکناس قرار گرفت‌. خزانه فعلی در 1334 ساخته و در 1339 با تأسیس بانک مرکزی ایران افتتاح و به این بانک سپرده شد.

به هر حال خوشحال هستیم که خاوری و دوستانش انسان های قانعی بودند و فقط همان 3هزار میلیارد تومان را برداشتند و رفتند و کاری به این جواهرات نداشتند! البته برخی هم می¬گویند خاور گیرشان نیامد، وگرنه همان¬ها را هم  بار می¬کردند، می¬بردند!

 

سیستم ایمنی در حد بوندس لیگا؟!

این موزه تا قبل از انقلاب فعالیت داشته و بعد از آن تعطیل و دوباره در 1369 برای عموم بازگشایی شد. جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور، تخت طاووس یا تخت خورشید، تخت نادری و کره جواهر نشان است‌.

موزه جواهرات ملی با مساحتی حدود 1000 مترمربع مجهز به سیستم ایمنی است که توسط آلمانی‌ها ساخته شده است‌. پس هوس سرقت، مرقت به سرتان نزند!

 

جواهرات شاخص موزه عبارتند از:

دریای نور: که درشت‌ترین و زیباترین الماس برلیان در میان گوهرهای سلطنتی ایران و یکی از گوهرهای معروف جهان است‌. گفته می‌شود این الماس هزار سال پیش کشف و استخراج شده¬است‌. وزن آن اکنون هفت مثقال و 20 نخود، یعنی در حدود 182 قیراط‌ و صورتی است‌، ولی پیش از تراش‌، زیادتر از این بوده است‌. البته معلوم نیست چه کسی تراشش داده و تکه هایش را برداشته برای خودش! 

 

کره جغرافیایی: از دیگر اشیای نفیس موزه است‌. وزن کره با پایه‌های طلایی آن حدود 37/5 کیلوگرم و در روی آن 51366 قطعه جواهر گوناگون به وزن 3656/4 گرم نشانده ¬شده¬است‌. برخی معتقد هستند اگر از این کره در کلاس¬های درس بهره گرفته شود، اشتیاق به درس جغرافیا خیلی زیاد خواهد شد! بر روی کره، القاب ناصرالدین شاه، منبت و الماس نشان شده¬است‌. در این کره‌، کوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب نمایان است‌.

 

تاج‌ماه: جواهر دیگری است که بعد از دریای نور، در میان جواهرات سلطنتی خودنمایی می‌کند. این سنگ سفید و خوش آب و رنگ بادامی شکل، 112 قیراط وزن دارد و در وسط بازوبند سلطنتی بازوی چپ قرار داشت، اما بعدها به صورت دگمه یا بر روی سینه یا پیش کلاه نصب می‌کردند و اینک به صورت پیاده در خزانه جواهرات سلطنتی ایران نگه‌داری می‌شود.

 

تاج‌کیانی: تاجی است که پادشاهان در مراسم تاج‌گذاری از آن استفاده می‌کردند.

 

روز های بازدید: بازدید از خزانه جواهرات ملی روز های شنبه تا سه‌ شنبه از ساعت 14:00 الی 16:30 امکان-پذیر است. خزانه جواهرات ملی در غیر از ساعات فوق و نیز روز های چهارشنبه ، پنج ‌شنبه و جمعه و تعطیلات رسمی، تعطیل است. کلاً همینی که هست! جواهر را که هر روز هر روز نمی آیند به شما نشان دهند! دو سه روز در هفته، آن¬ هم روزی تنها دو ساعت و نیم!

تلفن : 64463785 ، 64463869 ، 64463870

دورنگار : 33112595

نشانی : خیابان فردوس، مقابل سفارت ترکیه.

راستی! دیدن جواهرات که جای بچه¬ها نیست! بدآموزی دارد! به همین دلیل ورود افراد زیر 12سال به این موزه ممنوع است!