کنگ؛ نگین فراموش شده
۱۳۹۴/۰۶/۱۱ تعداد بازدید: ۱۹۲۲
کنگ؛ نگین فراموش شده
امیر حسن روحانی
عکس: میثم نظری زاده
خراسان رضوی مهمترین استان هدف برای گردشگری مذهبی است. موقعیّت جغرافیایی این استان باعث ایجاد اقلیمی متنوّع شده است و اقوام مختلف، فرهنگ‌های متفاوتی را در آن به یادگار گذاشته‌اند. این تنوّع در فرهنگ و اقلیم می‌تواند طبیعت‌گردان و گردشگران روستایی، فرهنگی و تاریخی زیادی را در کنار گردشگران مذهبی به این استان جذب کند.
با این حال بسیاری از جاذبه‌های آن در دل کوه‌های بینالود و هزار مسجد چنان آرام خفته‌اند که کمتر کسی به آن‌ها توجّه می‌کند. کنگ یکی از روستاهای خراسان رضوی است که در دل خود ناگفته‌های بی شماری دارد.
روستای کنگ قدمتی سه هزار ساله دارد و از دیر باز یکی از مسیرهای تردّد کاروان‌هایی بوده است که از دشت نیشابور قصد حرکت به نواحی شمال خراسان و منطقه ماوراء الّنهر را داشته‌اند. بعد از اسلام که دو شهر نیشابور و توس رونق فراوان گرفتند و مردم برای داد و ستد نیازمند سفر بودند، این روستا هم اهمّیّت بیشتری پیدا کرد که وجود رباط زیر زمینی شاه عبّاسی در نزدیکی این روستا مؤیّد این مطلب است.
نام کنگ با افسانه‌ها در آمیخته است و معماری پلّه‌ای و به هم تنیده آن به این باور کمک می‌کند. واژه «کنگ» دو معنی داردکه هر دوی آن‌ها وجه تسمیّه این روستای کوهستانی است؛ یکی به معنی دژ مستحکم و دیگری نوعی پرنده شکاری و قوی که در کوهستان زندگی می‌کند.
کنگ از توابع شهرستان‌های طرقبه- شاندیز است و در 27 کیلومتری جنوب غرب مشهد واقع شده است. این روستا دارای دو درّه اصلی و چند درّه فرعی است و قلّه فلسکه در جنوب آن قرار دارد. حدود چهل حلقه چشمه و قنات آب آن را تأمین می‌کنند و رودخانه‌های کنگ، آب رشته کوه بینالود را به این روستا می‌رسانند.
در میان چین و شکن دامنه کوه و از کنار رودخانه‌ای با طراوت، راه آسفالته روستا در زیر سایه درختان به گونه‌ای جای گرفته است که خود نیز جزء طبیعت است.کوه‌های مرتفع، رودخانه‌های دائمی و فصلی و باغ‌های به وجود آمده در دامنه‌های کوه، سبب شده است در تابستان آب و هوای این روستا معتدل باشد و در زمستان، نوازش بادهای سرد آن یادگاری است که فراموش نخواهد شد. به طور معمول هوای این منطقه 4 الی 5 درجه از هوای مشهد خنک‌تر است.
شکلگیری روستای کنگ روی شیبی تند از دامنه‌های بینالود، سبب ایجاد معماری پلّکانی و بافت متراکم شده است؛ به طوری که برای رفت و آمد در این روستا باید از بام و یا حیات منازل استفاده کرد و فراموش نکنید آن حیاتی که رویش قدم می‌زنید، سقف خانه‌ای دیگر است! برای همین است که به این روستا لقب «ماسوله خراسان» را داده‌اند.
ساکنان روستا با الهام از طبیعت و برای مقابله با خطرهای احتمالی، در طول قرن‌ها معماری این روستا را شکل داده و با توجّه به جهت تابش خورشید و وزش باد، برای استفاده بهینه از انرژی، خانه‌های خود را در راستای شمال شرق به جنوب غربی ساخته‌اند.
کوچه‌ها دارای شیب تند، امّا سنگ فرش شده‌اند. برای استفاده بهتر از فضا، سقف خانه‌ها را مسطّح می‌سازند تا عبور و مرور راحت‌تر صورت گیرد. برای ساخت خانه‌ها عموماً از مصالح محلّی مانند چوب، سنگ و کاه گل استفاده می‌کنند. اخیراً استفاده از مصالحی چون سیمان و آهن و نمای مدرن سبب شده است که سازمان میراث فرهنگی از ساخت و ساز این‌گونه نماها در بافت قدیمی روستا جلوگیری کند.
کنگ 8 محلّه به نام‌های محلّه بالا، ابولون، میان ده(سادات)، سرکمر، زیرده(میران)، شفیعان، حشیمون و قلعه نو است که ریش سفید هر محلّه، مشکلات را حل می‌کند. روستای کنگ 354 خانواده را در خود جای داده است که از پنج طایفه حشیمون، شفیعون، آبیلون، سیرون و سیّد تشکیل شده‌اند، امّا هسته اوّلیه این روستا را طایفه‌ای به نام «میرون» در زمان‌های دور تشکیل داده که از «میرده» (زابل امروزی) به آن‌جا کوچ کرده بودند.
اقتصاد روستا بر پایه باغداری، دامداری و صنایع دستی از جمله فرشبافی استوار و طیّ دهه‌های اخیر برخی مشاغل صنعتی مانند تراشکاری در آن‌جا رواج یافته است.
از جمله جاذبه‌های روستا علاوه بر معماری روستا و باغ‌ها و جویبارهای آن، می‌توان به مسجد، تکیه و قبرستان قدیمی، مزار شیخ عبدا... و رباط شاه عبّاسی اشاره کرد.
یکی از مسیرهای صعود به قلّه فلسکه، از درّه بزرگ این روستاست؛ بنابراین کوهنوردان و طبیعت دوستان بسیاری، مهمان مردم خونگرم این روستا هستند.
رستنی‌های کنگ یکی دیگر از جاذبه‌هایی است که مردم را برای جمع آوری آن‌ها به منطقه می‌کشاند. خاکشیر، گل گاو زبان، کاکوتی، پرسیاوشان، سرشک، ریواس، گزنه، کنگر و ... از جمله این رستنی‌ها هستند. وجود رستوران‌های محلّی و سنّتی نیز یکی دیگر از جاذبه‌های روستاست.