Directed by: Florian Henckel Von Donnersmarck

Screenplay by: Florian.H.V.D and Christopher McQuarrie and Julian Fellowes

Directed by Photography: John Seale.Asc.Acs

Music by: James Newton Howard

Presents: GK FILMS and COLUMBIA PICTURES

Cast:

Angelina Jolie

Johnny Depp

Paul Bettany

Timothy Dalton

Steven Berkoff

Rufus Sewell

Christian Desica

LD: PG.13 / 103 Minute

الیزکلیفتونوارد(آنجلیناجولی) درپاریستوسط کارآگاهان اسکاتلندییارد لندن مورد تعقیب قرار گرفته است. یک نامه از طرف الکساندرپیرس(یک عاشق قدیمی) دریافت می‌کندکه در آن دستورالعمل‌هایی مانند یک نقشه راه نوشته شده است. الیز مطابق نامه و برنامه پیرس رهسپار ونیزمی‌شود. درطول مسیر با معلم ریاضی اهل ویسکانسی آمریکا، فرانکتاپلو (جانی دپ) که به عنوان جهانگرد عازم  ونیز  است، همسفر می‌شود. در ادامه داستان و پیچیده‌تر شدن روابط، اتفاقاتی غیرقابل پیش بینی رخ می‌دهد تا جاییکه الیز گرفتار افراد یک باند تبهکار می‌شود و فرانک هم در میانه ماجرا حضور دارد ... .

برای انتخاب فیلم ستون سینما سیر، ترجیح دادم به جای زیر و رو کردن آرشیو چندصدتایی فیلم‌های عتیقه‌ام(!)، یک نمونه بسیار قابل دسترس‌تر معرفی کنم؛ توریست، تریلری حادثه‌ای جاسوسی، محصول دسامبر 2010 میلادی است که در حقیقت بازسازی فیلم فرانسوی آنتونی زیمر (2005) محسوب می‌شود. این فیلم اواخر سال گذشته با ترجمه و دوبله‌ای فاخر روانه شبکه نمایش خانگی شد و مورد استقبال هم واقع گردید؛ محصولی سه ملیتی با بودجه صدمیلیون دلاری که در زمان خودش(2010) حدود 271 میلیون دلار فروش جهانی داشت. آگاهانه به اعداد و ارقام اشاره می‌کنم، چون همان‌طور که در شماره‌های پیشین هم به دفعات تأکید داشتم، پرداختن به جاذبه‌های گردشگری و قرار دادن فیلمنامه‌ای ( حتی نه چندان محکم) در بستر محیط‌هایی مناسب گردشگری، در کنار تمامی مزایای محسوس و قابل شمارشی که دارد– درصورتیکه فرمول‌ها و قواعد کلاسیک این شیوه منحصربه فرد را جدی بگیریم – گیشه‌ای تضمین شده هم خواهد داشت و یا حتی رقمی بیشتر از بودجه صرف شده را باز می‌گرداند.

آنجلینا جولی همان سال در مصاحبه‌ای با مجله «نیویورگ ریویو آو بوکس» گفته بود صرفاً به خاطر زیبایی‌های  ونیز پیشنهاد بازی در این فیلم را پذیرفته است! جالب اینکه هم او و هم جانی دپ برای بازی در همین فیلم کاندیدای بهترین بازیگری گلدن گلوب شدند!  تقریباً تمامی عوامل فیلم سابقه حداقل یکبار دریافت جایزه اسکار را در کارنامه‌شان دارند. باز هم شاهد هستیم که سینما، صنعت گردشگری را کاملاً جدی گرفته است و گروهی کارآزموده با اتکا به دوستاره هالیوودی‌  چنان رندانه و ظریف ونیز  رؤیایی را به خورد تماشاگر می‌دهند که پس از تماشای فیلمی سراسر آب ، آب از آب تکان نمی‌خورد، جز همان هوس همیشگی: «رزرو بلیط برای سفربه این گوشه دنیا»!

نخستین پلانتوریست از پاریس شروع می‌شود. چند رفت و برگشت داستانی پاریس -  لندن و محیط اداری اسکاتلند یارد لندن ( که همین نماها را نیز در همان پاریس ضبط کرده‌اند) می‌بینیم تا اینکه بالاخره در بیست و چهارمین دقیقه با اکستریم هلی شاتی ( نمایی بسیار باز بر فراز منطقه مورد نظر و ضبط شده از داخل هلی کوپتر یا همان چرخ بال!) باشکوه وارد  ونیز  نارنجی می‌شویم. ساختمان‌هایی بسیار زیبا با سقف‌هایی شبیه به هم و به رنگ نارنجی که هارمونی بصری بینظیری را نمایش می‌دهند و تماماً در میان یا بر روی آب‌های روان ساخته شده‌اند. از این‌جا به بعد کارگردان باهوش توریست، یازده دقیقه کامل به بیننده آرامش و فرصت لذت بردن از فضای به شدت فانتزی و چشم نواز  ونیز  را می‌دهد تا ضمن اینکه شخصیت‌های داستان کاملاً ساخته و پرداخته می‌شوند، درام شکل بگیرد و فیلمنامه حرکت کند و به چالش‌هایش برسد. در ادامه وارد سکانسی پرتعقیب و گریز و نفس گیر می‌شویم و حرارتی دوچندان می‌گیریم. قبل از اینکه به تماشای توریست بنشینید، چشم‌هایتان را ببندید و آنجلینا جولی مشهور را در حال قدم زدن در دالان‌های تودرتوی شناور و یا در حال عبور از پلی روی آب حد فاصل میان دو ساختمان تصور کنید و یا در کنار جانی دپ بر روی قایقی تفریحی، در مکانی مملو از ساختمان‌هایی با معماری زیبا بر روی آب به مخیله‌تان راه دهید! نکته‌اش این‌جاست؛ توریست قبل از اینکه داستان یا فیلمی حادثه ای و اکشن باشد، یکتوریست است!

دوربین –یا همان مخاطب، یعنی من و شما –  مانند یکتوریست وجب به وجب  ونیز  را سیاحت می‌کند و سرک می‌کشد به گوشه گوشه آبی‌ترین شهر جهان و حتی هتل‌ها و رستوران‌ها را هم از قلم نمی‌اندازد. بعید می‌دانم اندک ذوقی درباره سفر و گردشگری داشته باشید و دلتان نخواهد یک نفر پیدا شود و داوطلبانه اطلاعات دقیقی در مورد مقصدتان به شما بگوید. در این فیلم علاوه بر معرفی جغرافیای پیچیده  ونیز  و معرفی و نمایش قایق‌هایی که همانند تاکسی‌های ما خشکی نشین‌ها، اقدام به حمل و جابه جایی بار و مسافران و شهروندان می‌کنند، بسیار هوشمندانه، به جا و طوریکه تبلیغاتی به نظر نرسد از «توئیتی»، «رجیانا» و «دانیلی» در یک دیالوگ و پلان ساده به عنوان هتل‌های معروف و مهم ونیزیاد می‌شود و البته بخش قابل توجهی از روایت هم در هتل دانیلی روی می‌دهد و یا صحنه دیگری در رستوران، الیز در مقابل صورت سرد و مبهوت فرانک از «استامپیاریزوتو»  به عنوان غذای ونیزی مورد علاقه‌اش یاد می‌کند. اگر نام این‌ها را معرفی نگذاریم، چه بنامیم؟ و یا در لایه‌های زیرین، استفاده از دو برند معروف ایتالیایی در طراحی و اجرای لباس‌های دوستاره اصلی فیلم(جولی و دپ) اشار‌ه‌ای غیرمستقیم به کیفیت و جذابیتشان دارد و جالب است بدانید زادگاه طراح و بنیان‌گذار یکی از همین دو برند مشهور لباس، همین  ونیز  است! یعنی عملا کمکی چند جانبه به اعتلا و اعتبار و پویایی اقتصاد، هنر و جهانگردی آن شهر شده است.

به عقیده نگارنده یکی از دلایل عدم موفقیت و کاهش ضریب نفوذ فیلم‌های ایرانی در حوزه مهم و تخصصی  گردشگری و توریسم، بی توجهی به همین اصول زیبایی شناختی و ناکافی بودن سوادبصری و مردم شناسی و ناچیزشمردن سطح سلیقه مخاطبان و ساده پنداری ایشان است. قرار است از زیبایی‌های یک مکان یا شهر خاص و متفاوت صحبت کنیم، فیلم بسازیم و متقاعد کنیم که آن‌جا زیباست و می‌توانید بروید و سیاحت کنید و لذت ببرید، چطورمی‌شود به طراحی لباس و صحنه، گریم، اعتبار و حسن شهرت بازیگران و در کل فرایند شیک سازی پوسته نمایشی فیلم بی توجه باشیم؟ هالیوود سال‌هاست فرمول این کیمیا گری را آموخته و به کارمی‌گیرد و ما هنوز اندرخم یک کوچه ... .

در توریست، هیچ نکته‌ای از چشمان نویسندگان و کارگردان پنهان نمانده است. دوباره مرور می‌کنم: از همان ابتدا و حوالی دقیقه بیست و چهارم با نمایی وسیع بر بلندای شهر و کانال‌های آبی دلفریب، وارد ونیز می‌شویم. نمایش توقف‌گاه‌های کوچک قایق‌های تفریحی و مسافربری و رستوران‌ها و دالان‌های شناور پیوند دهنده ساختمان‌های دوسمت خیابان‌های آبی  و معرفی خلاقانه ساختار معماری و اصول ساختمان سازی منحصربه فرد  ونیز  و توجه به کوچکترین جزئیات در قاب بندی و استفاده از عناصر و  المان‌های شناخته شده مبلمان شهری در بکراندها و عمق تصاویر و ... همه و همه از دریچه سینما تعظیمی است بر صنعت قدرتمند گردشگری.

چه خوب می‌شود اگر فیلمسازان ایرانی نیز به خاطر مردم و معرفی جای جای کشور پهناورمان به جهانیان، آستین همت بالا بزنند. معضل دریاچه ارومیه، تخت جمشید، آرامگاه طوس و ... زیر پرچم سینما، صدایی رساتر و ضرورت پیگیری مشکلاتشان، حامیان بیشتری از میان تمام بافت‌های اجتماعی خواهد داشت.

توریست یک فیلم داستان گوی سرگرم کننده است. ونیز  دلفریبانه در لحظه لحظه فیلم رخنمایی می‌کند. این فیلم همان اندازه که به نمایش زیبایی‌های بصری و مبلمان شهری و معماری  ونیز می‌پردازد، ضعف‌هایی در اسکلت فیلمنامه و حتی راکوردهایی در تقطیع پلان‌ها دارد، اما آن ‌چه مسلم است، این است که کارگردان و گروه سازنده به اهداف از پیش معین شده‌شان رسیده‌اند و در سال‌های 2011 و 2012، یعنی دوسال پس از نمایش  جهانی فیلم، به ترتیب هجده و یازده درصد افزایش ورود بازدید کننده و توریست به شهر ونیز  را شاهد بوده‌اند. پس وَ نیز این چنین هم می شود!

... و این معجزه سینماست.